Diagnostyka i leczenie niepłodności

Niepłodność kobieca

Przyczyny szyjkowe

Nieprawidłowości związane z szyjką macicy mogą prowadzić do niepłodności lub tzw. poronień nawykowych.

• Morfologiczne - niewydolność szyjki może być przyczyną powtarzających się poronień (w takiej sytuacji leczenie polega na nałożeniu szwu okrągłego na szyjkę w czasie ciąży), zwężenie albo blizny wymagają zabiegów rozszerzających ujście szyjki.
• Przewlekłe stany zapalne - np. związane z obecnością dużej nadżerki
• Endokrynologiczne - związane z niedostateczną produkcja hormonów koniecznych do wytwarzania przez szyjkę odpowiedniego śluzu (leczenie hormonalne jest omówione wyżej).
• Immunologiczne - związane z obecnością w śluzie przeciwciał skierowanych przeciwko plemnikom.

Śluz szyjkowy

Szyjka macicy produkuje śluz, którego cechy podlegają wpływom hormonalnym. Przy wysokim stężeniu estrogenów jest on przeźroczysty, ciągliwy i przenikalny dla plemników. Taki śluz umożliwia plemnikom przedostanie się do wnętrza macicy. Przy niskim stężeniu tych hormonów lub w obecności progesteronu śluz staje się gęsty, białawy i tworzy w szyjce macicy czop uniemożliwiający wnikanie plemników.

Więcej informacji o wyglądzie, znaczeniu i obserwacji śluzu można znaleźć na stronach poświęconych temu zagadnieniu.

Poprzedzający wystąpienie owulacji przeźroczysty i ciągliwy śluz występuje tylko kilka dni w ciągu całego cyklu i właśnie te dni są najbardziej korzystne do planowania poczęcia. Jeżeli nie udaje się zaobserwować cyklicznych zmian w wyglądzie śluzu, to należy podejrzewać przyczyny hormonalne niepłodności.

Jednak nawet śluz o prawidłowym wyglądzie może zawierać przeciwciała skierowane przeciw plemnikom. Mogą one niszczyć lub unieruchamiać plemniki. Przeciwciała mogą też być skierowane nie przeciw plemnikom, ale przeciw innym składnikom nasienia. Nie zawsze śluz szyjkowy jest źródłem przeciwciał - bywa, że u mężczyzny stwierdza się miejscowe lub krążące we krwi przeciwciała skierowane przeciw jego własnym plemnikom. Stany zapalne szyjki macicy też mogą powodować pojawienie się w śluzie licznych przeciwciał, które skierowane są przeciw drobnoustrojom, ale uszkadzają również plemniki.

Jeżeli więc kobieta dostrzega u siebie pojawiający się cyklicznie przeźroczysty, ciągliwy śluz, a badanie nasienia męża wypadło prawidłowo oraz nie znaleziono innych chorób, to można podejrzewać immunologiczną przyczynę niepłodności i wykonać odpowiednie testy.

Testy

Test Simsa - Huhnera (test po stosunku, test postkoitalny)

Polega on na pobraniu śluzu w fazie przedowulacyjnej, w kilka godzin po stosunku. Ustala się liczbę i ruchomość plemników. Wynik dodatni testu - to stwierdzenie obecności licznych żywych plemników. W razie ujemnego wyniku należy podejrzewać nieprawidłowości nasienia lub przyczynę immunologiczną niepłodności.

Inne testy

Rzadziej wykonywane są inne, bardziej precyzyjne testy, jak test penetracji plemników (Kurzroka-Millera), test penetracji w naczyniu włosowatym i inne oraz oznaczanie przeciwciał.

Leczenie

Stany zapalne wymagają leczenia przyczynowego. Dla usunięcia nadżerki konieczna może być elektrokoagulacja.

W leczeniu niepłodności immunologicznej najbardziej skuteczną metodą pozwalającą na zmniejszenie ilości przeciwciał przeciwplemnikowych jest wielomiesięczna wstrzemięźliwość płciowa. Leczenie kortykosterydami ma znaczenie, jako uzupełniające.

MW 2003 (c)